تامین آب خانه ها در گذشته یکی از مسائل مهم و چالش‌برانگیز بود که مردم ایران با استفاده از دانش، هنر و صنعت خود روش‌های مختلفی را برای حل آن ابداع کرده‌اند. در این مقاله، ما قصد داریم به بررسی پنج زیرعنوان زیر بپردازیم:
منابع طبیعی آب در گذشته (چشمه‌ها، رودخانه‌ها، آب‌باران و …)
روش‌های جمع‌آوری و انتقال آب در گذشته (قنات، چاه، سطل، قرقور و …)
روش‌های ذخیره‌سازی و تصفیه آب در گذشته (اب‌انبار، حوضچه، سفال و …)
مصارف و فرهنگ مصرف آب در گذشته (آب شرب، کشاورزی، بهداشت و تفریح)
مشکلات و چالش‌های تأمین آب در گذشته (کمبود، آلودگی، بیماری و …)
در گذشته که آب لوله کشی نبود، آب خانه ها را چگونه تامین میکردند؟ منابع طبیعی آب در گذشته (چشمه‌ها، رودخانه‌ها، آب‌باران و …)
آب یک منبع محدود و با ارزش است که بستگی به شرایط جغرافیایی، اقلیمی و فصلی دارد. در گذشته، مردم ایران برای تأمین آب خانه های خود از منابع طبیعی مختلف استفاده میکردند. برخی از این منابع عبارتند از:
- چشمه‌ها: چشمه‌ها نقطه خروج آب زیرزمینی به سطح زمین هستند که معمولاً دارای آب شیرین و سالم هستند. چشمه‌ها در مناطق کوهستانی و جلگه‌ای بسیار رایج هستند و معمولاً به عنوان منابع عمده تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت استفاده می‌شوند. بسیاری از شهرها و روستاهای ایران در نزدیکی چشمه‌ها ساخته شده‌اند. برخی از مثال‌های شناخته شده چشمه هستند: چشمۀ علي در قزوین، چشمۀ علي داغي در تبريز، چشمۀ سليمان در هامون و چشمۀ آبگرم در سمنان.
- رودخانه‌ها: رودخانه‌ها جریان‌های آبی هستند که از منابع مختلف مانند باران، برف، چشمه‌ها و یا ذوب شدن یخچال‌ها تغذیه می‌شوند و به دریا، دریاچه یا خشک شدن می‌رسند. رودخانه‌ها نقش مهمی در حمل و نقل، تجارت، کشاورزی، تولید برق و تفریح دارند. برخی از رودخانه‌های معروف ایران عبارتند از: کارون، زاینده رود، [سفید رود] و [هریرود].
- آب‌باران: آب‌باران نزول آب از ابرها به سطح زمین است که معمولاً به صورت قطره‌ای یا برفی رخ می‌دهد. آب‌باران یک منبع تجدیدپذیر و مهم برای تأمین آب شرب، کشاورزی و حفظ تعادل زیست‌بوم است. مقدار و فراوانی آب‌باران بستگی به عوامل مختلفی مانند فصل، ارتفاع، جغرافیا و الگوهای هواشناسی دارد. در ایران، بیشترین آب‌باران در مناطق شمالی و غربی کشور رخ می‌دهد و کمترین آب‌باران در مناطق جنوب شرقی و مرکزی کشور است.
تامین آب خانه ها در گذشته : روش‌های جمع‌آوری و انتقال آب در گذشته (قنات، چاه، سطل، قرقور و …)
برای استفاده از منابع طبیعی آب، لازم است که روش‌های مناسبی برای جمع‌آوری و انتقال آن به محل مصرف وجود داشته باشد. در گذشته، مردم ایران با استفاده از دانش، هنر و صنعت خود روش‌های خلاقانه و متنوعی را برای این منظور ابداع کرده‌اند. برخی از این روش‌ها عبارتند از:
- قنات : قنات یک سامانۀ هیدرولیکی است که با حفر تونل‌های زیرزمینی از نزدیک چشمۀ آب شیرین به سمت منطقۀ خشک و کم آب، آب را به سطح زمین هدایت می‌کند. قنات یک روش باستانی و پایدار برای تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت است که در مناطق خشک و نیمۀ خشک جهان به خصوص در ایران، چین، عراق، سوریه، مصر و مغرب پرکاربرد است. قنات دارای ساختار پیچیدۀ شامل حوضچۀ گیرنده (مادر قنات)، تونل‌های زیرزمینی (مادر)، چاه‌های عمودی (پایاب)، کانال‌های سطحی (جوی) و تقسیم‌کننده‌های آب (پالایشگاه) است. قنات یک روش بسیار اقتصادی و محیط‌زیستی برای تأمین آب است که بدون نیاز به انرژی خارجی و با حفظ دما و کیفیت آب، آب را به مصرف‌کنندگان می‌رساند. برخی از قنات‌های مشهور ایران عبارتند از: [قنات گناباد]، [قنات زرچ]، [قنات نائین] و [قنات فین].
- چاه: چاه یک حفرۀ عمودی است که در زمین حفر می‌شود تا به منبع آب زیرزمینی دست پیدا کند. چاه یک روش ساده و رایج برای تأمین آب شرب، کشاورزی و صنعت است که در بسیاری از مناطق جهان به خصوص در مناطق کویری و نیمۀ کویری مورد استفاده قرار می‌گیرد. چاه دارای اجزای اصلی شامل دهانۀ چاه، دستگاه بالابر (سطل، قرقور، پمپ و …) و لولۀ چاه است. چاه معمولاً با استفاده از دستگاه‌های حفاری یا به صورت دستی حفر می‌شود. بعضی از چاه ها به صورت عمومی هستند و بعضی دارای صاحب خصوصی هستند. برخی از چاه های تاریخی ایران عبارتند از: [چاه نور] در قم، [چاه سلطاني] در يزد، [چاه سيّد] در كرمان و [چاه علي قلي آغاسي] در تبريز.
- سطل و قرقور: سطل و قرقور دو وسیله سنتی برای جمع‌آوری و انتقال آب از چاه‌ها هستند که در گذشته بسیار رایج بودند. سطل یک ظرف است که از چوب، فلز، پارچه یا پلاستیک ساخته می‌شود و با طناب یا زنجیر به دستگاه بالابر متصل می‌شود. قرقور یک دستگاه بالابر است که از چوب، فلز یا پلاستیک ساخته می‌شود و با استفاده از نیروی حیوانات، باد یا انسان می‌چرخد. سطل و قرقور به صورت همزمان یا جداگانه برای بالا آوردن آب از چاه استفاده می‌شوند. سطل و قرقور نقش مهمی در تأمین آب شرب، کشاورزی، صنعت و حتی تفریح دارند. برخی از مثال‌های استفاده از سطل و قرقور عبارتند از: [آبياري با قنات]، [آبياري با سطل]، [آبياري با قرقور] و [بازي با قرقور].
در گذشته که آب لوله کشی نبود، آب خانه ها را چگونه تامین میکردند؟ روش‌های ذخیره‌سازی و تصفیه آب در گذشته (اب‌انبار، حوضچه، سفال و …)
برای حفظ و بهینه‌سازی مصرف آب، لازم است که روش‌های مناسبی برای ذخیره‌سازی و تصفیه آن وجود داشته باشد. در گذشته، مردم ایران با استفاده از دانش، هنر و صنعت خود روش‌های خلاقانه و متنوعی را برای این منظور ابداع کرده‌اند. برخی از این روش ها عبارتند از:
- اب‌انبار : اب‌انبار یک ساختمان است که برای نگهداری آب در داخل خود طراحی شده است. اب‌انبار یک روش قدیمی و مؤثر برای ذخیره‌سازی آب شرب، کشاورزی و صنعت است که در مناطق خشک و نیمۀ خشک جهان به خصوص در ایران، هند، پاکستان، ترکمنستان و عمان پرکاربرد است. اب‌انبار دارای ساختار پیچیدۀ شامل حوضچۀ نگهدارنده (حوض)، سامانۀ جمع‌آورنده (پاساب)، سامانۀ تصفیۀ آب (پالودۀ) و سامانۀ تهویۀ هوا (بادگیر) است. اب‌انبار یک روش بسیار پایدار و محیط‌زیستی برای ذخیره‌سازی آب است که با حفظ دما و کیفیت آب، آب را در دسترس مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد. برخی از اب‌انبارهای معروف ایران عبارتند از: [اب‌انبار دولت‌آباد] در یزد، [اب‌انبار گنجعلي خان] در کرمان، [اب‌انبار سلطاني] در قم و [اب‌انبار ميرزا كوچك خان] در رشت.
- حوضچه: حوضچه یک استخر کوچک است که برای نگهداری آب در فضای باز یا سرپوشیده ساخته می‌شود. حوضچه یک روش ساده و زیبا برای ذخیره‌سازی آب شرب، کشاورزی و تفریح است که در بسیاری از مناطق جهان به خصوص در مناطق معتدل و سرد مورد استفاده قرار می‌گیرد. حوضچه دارای اجزای اصلی شامل بدنۀ حوضچه، سامانۀ تأمین آب (آبرسان)، سامانۀ تخلیۀ آب (آبريز) و سامانۀ تزئینات (گل، ماهي، نور و …) است. حوضچه معمولاً با استفاده از مصالح مختلف مانند سنگ، چوب، فلز، شيشه یا پلاستيك ساخته مي شود. حوضچه نقش مهمي در زيباسازي، خنك كردن، تصفيه كردن و افزايش رطوبت هوا دارد. برخي از حوضچه های تاريخي ايران عبارتند از: [حوضچۀ فین] در كاشان، [حوضچۀ گلستان] در تهران، [حوضچۀ عالي قاپو] در اصفهان و [حوضچۀ باغ شاهزاده] در ماهان.
- سفال: سفال یک ظرف است که از خاک رس، آب و آتش ساخته می‌شود. سفال یک روش ارزان و رایج برای ذخیره‌سازی و تصفیه آب شرب است که در بسیاری از مناطق جهان به خصوص در مناطق گرم و خشک مورد استفاده قرار می‌گیرد. سفال دارای اجزای اصلی شامل بدنۀ سفال، دهانۀ سفال، درپوش یا پارچه و لگن یا سینی است. سفال معمولاً با استفاده از دستگاه‌های چرخ‌سفال یا به صورت دستی شکل داده می‌شود. سفال نقش مهمی در خنک کردن، تصفیه کردن و حفظ کیفیت آب دارد. برخی از انواع سفال عبارتند از: [سفال آبكش]، [سفال آبنمك]، [سفال آبگير] و [سفال آبيار].
تامین آب خانه ها در گذشته : مصارف و فرهنگ مصرف آب در گذشته (آب شرب، کشاورزی، بهداشت و …)
آب یک عنصر حیاتی است که برای بقای انسان‌ها و سایر موجودات زنده ضروری است. در گذشته، مردم ایران با توجه به شرایط جغرافیایی، اقلیمی، اقتصادی و فرهنگی خود روش های مختلفی را برای مصرف آب در نظر گرفته‌اند. برخی از این روش ها عبارتند از:
- آب شرب: آب شرب یک نوع آب است که برای نوشیدن و پخت و پز مناسب است. آب شرب باید دارای کیفیت و خلوص مناسب باشد تا به سلامت انسان ها و حیوانات نظیر نشود. در گذشته، مردم ایران برای تأمین آب شرب خود از منابع طبیعی مانند چشمه ها، رودخانه ها، آب باران و چاه ها استفاده می کردند. همچنین برای حفظ و بهینه سازی مصرف آب شرب خود از روش های ذخیره سازی و تصفیه مانند اب انبار، حوضچه، سفال و پالودۀ استفاده می کردند. بعضي از فرهنگ هاي مصرف آب شرب در گذشته عبارتند از: [آبريزي]، [آبريزك]، [آبريزكچي] و [آبريزكچي بازي].
- کشاورزی: کشاورزی یک فعالیت است که با کشت و دامپروری منابع غذایی را تولید می کند. کشاورزی نقش مهمی در تأمین غذا، اشتغال، درآمد و توسعه اقتصادی دارد. کشاورزی به آب به عنوان یک عامل حیاتی برای رشد و نمو گیاهان و حیوانات نیاز دارد. در گذشته، مردم ایران برای تأمین آب کشاورزی خود از منابع طبیعی مانند چشمه ها، رودخانه ها، آب باران و قنات ها استفاده می کردند. همچنین برای حفظ و بهینه سازی مصرف آب کشاورزی خود از روش های آبیاری و تصفیه مانند حوضچه، سفال، پالودۀ و فلوچ استفاده می کردند. بعضي از فرهنگ هاي مصرف آب کشاورزي در گذشته عبارتند از: [آبياري قطره اي]، [آبياري سطحي]، [آبياري تحت فشار] و [آبياري با سيلاب].
- بهداشت: بهداشت یک علم و هنر است که با هدف حفظ و ارتقای سلامت انسان ها و جامعه فعالیت می کند. بهداشت به آب به عنوان یک عامل مؤثر برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری ها و عفونت های ناشی از آلودگی محیط نیاز دارد. در گذشته، مردم ایران برای تأمین آب بهداشت خود از منابع طبیعی مانند چشمه ها، رودخانه ها، آب باران و چاه ها استفاده می کردند. همچنین برای حفظ و بهینه سازی مصرف آب بهداشت خود از روش های ذخیره سازی و تصفیه مانند اب انبار، حوضچه، سفال و پالودۀ استفاده می کردند. بعضي از فرهنگ هاي مصرف آب بهداشت در گذشته عبارتند از: [حمام]، [غسل]، [وضو] و [آستين شويي].
- تفریح: تفریح یک فعالیت است که با هدف سرگرم شدن، لذت بردن، استراحت کردن و تقویت روح و روان انجام می شود. تفریح به آب به عنوان یک عامل جذاب و خنک کننده برای انجام بسیاری از بازی ها، ورزش ها و سفرهای تفریحی نیاز دارد. در گذشته، مردم ایران برای تأمین آب تفریح خود از منابع طبیعی مانند چشمه ها، رودخانه ها، آب باران و دریاچه ها استفاده می کردند. همچنین برای حفظ و بهینه سازی مصرف آب تفریح خود از روش های ذخیره سازی و تصفیه مانند حوضچه، سفال، پالودۀ و فلوچ استفاده می کردند. بعضي از فرهنگ هاي مصرف آب تفريح در گذشته عبارتند از: [شنا]، [قايق سواري]، [آب بازي] و [آب نمك].
در گذشته که آب لوله کشی نبود، آب خانه ها را چگونه تامین میکردند؟ مشکلات و چالش‌های تأمین آب در گذشته (کمبود، آلودگی، بیماری و …)
آب یک منبع محدود و با ارزش است که بستگی به شرایط جغرافیایی، اقلیمی و فصلی دارد. در گذشته، مردم ایران با بسیاری از مشکلات و چالش های تأمین آب روبرو بودند که برخی از آن ها عبارتند از:
- کمبود: کمبود یک وضعیت است که در آن تقاضا برای آب بیشتر از عرضۀ آب باشد. کمبود به عوامل مختلفی مانند خشکسالی، رشد جمعیت، توسعۀ شهرنشینی، افزایش مصرف و کاهش منابع آب ناشی می شود. کمبود باعث می شود که دسترسی به آب شرب، کشاورزی، صنعت و تفریح کاهش یابد و منجر به رقابت، تنش و درگیری بین مصرف کنندگان شود. در گذشته، مردم ایران برای مقابله با کمبود آب از روش های مختلف مانند حفظ و بهینه سازی مصرف آب، استفاده از منابع جایگزین آب، انجام پروژه های انتقال آب و توسعۀ فناوری های جدید استفاده می کردند.
- آلودگی : آلودگی یک وضعیت است که در آن کیفیت آب به دلیل حضور عوامل نامطلوب مانند جامدات، مایعات، گازها، باکتری ها، ویروس ها، سموم و رادیواکتیوها کاهش یابد. آلودگی باعث می شود که آب برای نوشیدن، کشاورزی، صنعت و تفریح نامناسب و خطرناک شود و منجر به بروز بسیاری از بیماری ها و عفونت های ناشی از آب آلوده شود. در گذشته، مردم ایران با بسیاری از عوامل آلودگی آب روبرو بودند که برخی از آن ها عبارتند از: [فاضلاب]، [پساب]، [جريانات سطحي]، [زباله] و [فعاليت هاي انساني]. در گذشته، مردم ایران برای مقابله با آلودگی آب از روش های مختلف مانند جمع‌آوری و دفع فاضلاب و پساب، تصفیه و تصفيۀ آب، حفاظت از منابع آب و آگاه سازی و آموزش مردم استفاده می کردند.
- بیماری: بیماری یک حالت ناراحت کننده است که در آن سلامت انسان ها و حیوانات به دلیل عوامل مختلف مانند عفونت، جراحت، سم، ژنتیک و تغذیۀ ناسالم تغییر می کند. بسياري از بيماري ها و عفونت ها به دليل استفاده از آب آلوده يا كميت يا كيفيت نامناسب آب رخ مي دهند. در گذشته، مردم ایران با بسياري از بيماري ها و عفونت های ناشي از آب روبرو بودند كه برخي از آن ها عبارتند از: [كولرا]، [طاعون]، [آسكاريس]، [آميب] و [آنكيلستوم]. در گذشته، مردم ایران برای پيشگيري و درمان بيماري ها و عفونت های ناشي از آب از روش های مختلف مانند استفاده از آب سالم و تصفيۀ شده، رعایت بهداشت فردي و جمعي، استفاده از داروها و واكسن های پيشگيرانۀ و درماني استفاده مي كردند.
خلاصه تامین آب خانه ها در گذشته
آب یک منبع حیاتی است که برای بقای انسان ها و سایر موجودات زنده ضروری است. در گذشته، مردم ایران با توجه به شرایط جغرافیایی، اقلیمی، اقتصادی و فرهنگی خود روش های مختلفی را برای تأمین، ذخیره سازی، تصفیه و مصرف آب در نظر گرفته‌اند. این روش ها نشان دهنده دانش، هنر و صنعت مردم ایران در استفاده از آب به عنوان یک منبع با ارزش هستند. همچنین مردم ایران با بسیاری از مشکلات و چالش های تأمین آب روبرو بودند که با استفاده از روش های مختلف مانند حفظ و بهینه سازی مصرف آب، استفاده از منابع جایگزین آب، انجام پروژه های انتقال آب و توسعۀ فناوری های جدید به آن ها مقابله کرده‌اند.
شرکت آذین لوله سپاهان با سابقه‌ای طولانی در تولید و توزیع لوله‌های صنعتی، محصولات با کیفیت و استاندارد را به مشتریان خود ارائه می‌دهد. این شرکت در تهران دفتر مرکزی دارد و بازرگانی کشیشی نمایندگی لوله آذین را دارد که یکی از نمایندگان مجاز و حرفه‌ای آن است. بازرگانی کشیشی با کارکنان متخصص و خدمات پس از فروش مناسب، رضایت شما را جلب می‌کند. لوله آذین، گزینه‌ای ایده‌آل برای پروژه‌های لوله‌کشی شما.
