شاید برای شما نیز جالب باشد اگر بدانید که زمانی که برای اتصال دو لوله از روش جوش دادن استفاده می‌کنید، برای جداسازی، تنها می‌توانید آن‌ها را برش دهید. درصورتی‌که وجود قطعات کاربردی به نام فلنج کار را بسیار راحت می‌کند. درواقع باوجود فلنج ها می‌توانید تنها با باز کردن پیچ و مهره، اتصال لوله‌ها را از هم جدا کنید، بدون اینکه نیازی به برش لوله‌ها داشته باشید. حال با توجه به این مقدمه کوتاه به سراغ کندوکاو بیشتر در این قطعات مهم رفته و در باب آن بیشتر سخن خواهیم گفت. پس مثل همیشه همراه کشیشی باشید.
فلنج چیست؟
فلنج ها را می‌توان قطعات دیسکی شکل و فولادی در نظر گرفت که اغلب به‌صورت جفت و با استفاده از پیچ و مهره دو قطعه را به یکدیگر متصل می‌کنند و از طرفی به‌آسانی بازشده و برای صنایعی با فشارهای پائین و بالا مناسب می‌باشند. درواقع طی یک دیدگاه کلی می‌توان اذعان کرد که به کمک فلنج‌ها می‌توان با پیچ و مهره یا گسکت، قطعات را به هم متصل کرده و یا مسیر یا قطر لوله‌ها را تغییر داد. همچنین این نوع از قطعات با توجه به ساختاری که دارند دارای انواع مختلفی می‌باشند که در ادامه این نوشتار با آن‌ها آشنایی بیشتری پیدا خواهید نمود.
آشنایی با استانداردهای فلنج‌های فولادی
برای شناسایی کامل انواع فلنج و دانستن ابعاد و اندازه آن‌ها باید از یک مرجع بین‌المللی استفاده شود زیرا برای مقابل هم قرار گرفتن فلنج ها و پیچ و مهره شدن آن‌ها نیاز به دانستن اندازه سوراخ‌ها و ابعاد آن‌ها است. با توجه به همین اصول بین‌الملل نیز در این بخش با برخی استانداردهای پرکاربرد آشنا می‌شویم:
1. رده‌بندی فشار بر اساس استاندارد ASME B16.5
مطابق این استاندارد فلنج‌های فولادی و آلیاژهای آن به کلاس‌های 150، 300، 400، 600، 900، 1500 و 2500 تقسیم‌بندی می‌شوند.
2. رده‌بندی فشار بر اساس استاندارد DIN
استاندارد موردنظر برای فلنج ها بر اساس PN مطابق DIN 2527 است که شامل فلنج‌هایی با فشار 10 بار، 16 بار، 20 بار و … است.
3. رده‌بندی فشار بر اساس استاندارد (6A-6B-6BX) API
جالب است بدانید که این نوع فلنج ها دارای تحمل فشار بیشتری نسبت به فلنج‌های گروه ANSI بوده و به کلاس‌های 2000، 3000، 5000، 10000 و 15000 تقسیم می‌گردند.
آشنایی با انواع فلنج موجود در بازار
انواع فلنج‌های موجود در بازار را می‌توان به شرح زیر دسته‌بندی نمود که این موارد شامل:
1. فلنج با سطح ساده
در ابتدا لازم است بدانید که فلنج ساده ازجمله ارزان‌ترین فلنج‌های موجود در بازار است. درواقع این نوع از محصولات در هنگام اتصال نیاز به سطح صیقلی و صاف بر روی دو فلنج دارد. از فلنج‌هایی با سطح ساده برای اتصال شیرها، اتصالات چدنی و خطوط فشار پایین مانند Cooling water-CWR-CWS که نشتی در آن چندان مهم نیست، استفاده می‌شود.
2. فلنج نر و ماده
لازم است بدانید که این فلنج حتماً باید به‌صورت جفتی ساخته شود. درواقع شکل فلنج‌های نر و ماده به این شکل می‌باشد که سطح یکی از آن‌ها دارای برآمدگی و سطح دیگری دارای تورفتگی است و بنا به موقعیت استفاده‌شده سطح تورفتگی و برآمدگی با نسبت‌های خاصی طراحی می‌شود. به‌طور معمولاً سطح قطعه ماده دارای 3/16 سانتی‌متر عمق تورفتگی و سطح قطعه نر دارای 1/4 سانتی‌متر برآمدگی می‌باشد. در باب کاربردها نیز می‌توان مطرح کرد که استفاده از فلنج‌های نر و ماده در پوسته مبدل حرارتی به کانال و پوشش فلنجی مشاهده می‌شود.
3. فلنج با صفحه دارای زبانه و شیاردار
انواع فلنج با صفحه دارای زبانه و شیاردار نیز هم چون فلنج‌های سطح صاف و نر و ماده به شکل جفت می‌باشد و تفاوت آن‌ها در لایی (gasket) روی قطر داخلی است. درواقع این لایی بدین منظور مورداستفاده قرار می‌گیرد که فلنج‌ها زبانه و شیاردار در قطر داخلی خود لایی ندارد تا از خوردگی و فرسودگی آن‌ها جلوگیری شود؛ بنابراین این ساختار، سطح کمی از لایی ایجاد می‌کند و موجب می‌شود که به پیچ و دیگر اعضا بار کمتری وارد گردد و طبیعتاً بازدهی سیستم افزایش یابد.
4. فلنج با سطح برجسته
به‌طورکلی این نوع فلنج با یک واشر صاف که قبلاً از آزبست ساخته‌شده مهروموم‌شده و در حال حاضر با مواد سازگار با محیط‌زیست ساخته می‌شود. لازم به ذکر است که در فلنج با سطح برجسته قسمتی که سطح فلنج که در مقابل فلنج دیگر قرارگرفته مجهز به لایی بوده و نسبت به سطح کلی فلنج برجسته‌تر ساخته می‌شود.
5. فلنج گلودار جوشی
این نوع از فلنج‌ها با استفاده از فرایند جوش به لوله‌ها متصل شده و کاربرد آن در فشارهای بالا و دماهای پایین است. علاوه بر این‌زمانی که بارهای ارتعاشی و نوسانی بر روی سیستم اثر زیادی دارد نیز مورداستفاده می‌باشد. جالب است بدانید که فلنج‌های گلو دار جوشی از ناف مخروطی شکلشان به‌سادگی قابل‌تشخیص هستند و این ناف‌های مخروطی با شیب ملایمی به دیواره لوله یا اتصالات مربوطه جوش می‌شوند.
6. فلنج‌های اوریفیس
فلنج‌های اوریفیس در اصل همان فلنج‌های استاندارد جوشی گلودار هستند که از دو کپ آن استفاده می‌شوند. به استثنای اینکه در فلنج اریفیس سوراخ‌های شعاعی برای اتصالات پیچ و مهره‌های اضافی و پیچ مخصوصی به‌عنوان پیچ جک ایجادشده که در راستای تسهیل و جدا کردن فلنج در این محصولات به کار می‌رود. همچنین لازم به ذکر است که کاربرد اصلی این فلنج ها در مسدودسازی جریان و کاهش فشار سیالات و گازها است.
7. فلنج اسلیپان
یکی از رایج‌ترین فلنج‌های موجود در صنعت و بازار انواع فلنج اسلیپون می‌باشد. فلنج‌های اسلیپون را می‌توان به انتهای یک لوله وصل کرد و سپس بر اساس کارایی و نیاز، آن را به فلنج، لوله، تجهیزات و یا اتصالات دیگر متصل نمود. به‌طورکلی قطر داخلی فلنج‌های اسلیپون اندکی بزرگ‌تر از قطر خارجی لوله‌ای که به آن متصل می‌شود، می‌باشد و معمولاً این فلنج ها به دلیل هزینه اولیه پایین‌تر، به فلنج‌های گلودار جوشی ترجیح داده می‌شوند، بنابراین نزد مشتریان نیز محبوب‌تر می‌باشد؛ اما بااین‌حال، لازم است بدانید که هزینه نصب نهایی آن‌ها به خاطر جوشکاری‌های اضافی از هزینه فلنج‌های گلودار جوشی کمتر نیست.
8. فلنج ساکت جوشی
فلنج ساکت جوشی که به فلنج ساکت ولد نیز شناخته می‌شوند جزو یکی از دسته‌بندی‌های فلنج ها بر اساس قسمت انتهایی آن‌ها است. درواقع جالب است بدانید که ازآنجایی‌که اتصال فلنج ساکت ولد به لوله به‌صورت سوکتی است این فلنج به نام فلنج ساکت ولد یا فلنج ساکت جوشی نیز معروف شده است. فلنج‌های ساکت جوشی کاربرد کمتری نسبت به سایر فلنج ها دارند و دارای آب‌بندی بهتری نسبت به فلنج اسلیپون‌ها هستند. همچنین این فلنج ها اغلب در سایزهای پایین (قطر حداکثر 2 اینچ) استفاده می‌شوند.
9. فلنج رزوه‌ای
فلنج رزوه‌ای یا فلنج دنده‌ای یکی از ابزارآلات اتصال به شمار می‌رود که به‌صورت قطعات دایره‌ای و دیسکی شکل بوده و همواره به‌صورت جفتی و به کمک پیچ و مهره اتصال را برقرار می‌کنند. این نوع از فلنج‌ها بیشتر در اتصال شیرآلات و لوله‌های صنعتی کاربرد داشته و به‌راحتی قابل باز و بسته شدن می‌باشد.
10. فلنج لبه‌دار
این نوع از قطعات نوعی فلنج معمولی می‌باشد که بر روی لوله لبه برگشته در حال چرخش است. مکانیسم این چرخش بدین‌صورت می‌باشد که لوله‌ای که دارای لبه برگشته می‌باشد بر روی صفحه فلنج قرار می‌گیرد و انتهای آن به لوله جوشکاری می‌گردد. لازم است بدایند که نصب این فلنج در مقایسه با فلنج روکار ساده‌تر بوده و ازآنجایی‌که فلنج روی لوله در حال چرخش می‌باشد، تراز کردن پیچ‌ها و همچنین موازنه سازی آن آسان‌تر می‌باشد.
11. فلنج کور
به‌طورکلی فلنج‌های کور به‌صورت بدون سوراخ تولید می‌شوند و برای مسدود نمودن انتهای خطوط لوله، شیرآلات و دهانه منبع‌های تحت‌فشار استفاده می‌گردند. با توجه به این توضیح لازم است بدانید که ازنقطه‌نظر فشار داخلی و بارگذاری پیچ، فلنج‌های کور خصوصاً در سایزهای بزرگ پرتنش پذیرترین نوع فلنج می‌باشد.
بیشتر بخوانید : خرید لوله آهنی
12. فلنج حلقه مشترک
در ساخت داخل فلنج حلقه مشترک، از یک سطح برجسته با حلقه‌های شیاردار استفاده می‌شود. درواقع این نوع محصولات در سرویس‌های با دمای بالا مخصوصاً در دماهای بالای 800 درجه فارنهایت کاربرد دارند. درحالی‌که یکی از معایب این فلنج این است که بار اضافی را نمی‌تواند تحمل کند و وزن سنگین باعث شکستی فلنج می‌شود.
بررسی مزایای انواع فلنج
همان‌طور که در ابتدای مقاله نیز اشاره شد، مهم‌ترین دلیل استفاده از این نوع قطعات، قابلیت جداسازی آن می‌باشد. به این معنی که شما درصورتی‌که دو عدد لوله را مستقیماً به یکدیگر جوش دهید و بخواهید آن‌ها را جدا کنید بایستی برشکاری انجام داده و دوباره عملیات جوش را انجام دهید اما درصورتی‌که از فلنج ها استفاده کنید، می‌توانید با باز و بسته کردن پیچ و مهره‌ها این کار را انجام دهید. درواقع با استفاده از این روش به هر دو لوله یک فلنج جوش داده می‌شود و دو فلنج از قسمت روبه‌رو به یکدیگر قرارگرفته و توسط پیچ و مهره‌ها به یکدیگر فشرده و سفت می‌شوند. همچنین از انواع فلنج به‌منظور اتصال به شیرها و دیگر اقلامی که در مسیر لوله قرار می‌گیرد، استفاده می‌شود. البته لازم به ذکر است هزینه این نوع اتصال بسیار بیشتر از جوشکاری بوده اما به دلیل مزیت‌های اشاره‌شده بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید : نیوپایپ
آشنایی با کاربردهای متنوع فلنج
فلنج ها کاربردهای مختلفی در صنایع فولادی دارند که با توجه به همین کاربردهای متنوع نیز در دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند. فلنج ها با توجه به نوع پلی اتیلن مورداستفاده در اتصالات خطوط لوله‌های مختلف و در سایر حوزه‌های خدماتی همچون استفاده در لوله آبیاری، نوار آبیاری و همچنین لوله‌های دریپدار بسیار کاربردی است. همچنین فلنج یک روش مؤثر برای اتصال لوله‌ها، دریچه‌ها و پمپ‌ها و…. بوده که به‌وفور در صنایع پتروشیمی و شیمیایی نیز استفاده می‌شوند.
سخن پایانی
ما در این نوشته از بازرگانی کشیشی به معرفی انواع فلنج، ویژگی‌ها و کاربردهای آن در صنعت پرداختیم. درواقع همان‌طور که میدانید امروزه استفاده از این نوع قطعات در صنعت ساختمان کشور و با توجه به مشخصه‌های خاص آن‌ها بسیار رایج شده است. در پایان این محتوا نیز امیدواریم با مطالعه این نوشته با فلنج و کاربردهای بسیار آن در صنعت نفت و گاز، ساختمان‌سازی و … آشنا شده باشید. در صورت علاقه‌مندی می‌توانید به سایت بازرگانی کشیشی مراجعه نموده و از انواع مختلف این محصول در کنار سایر کالاهای کاربردی دیگر دیدن نمایید.
