امروزه انواع سيستمهاي تهويه مطبوع ديگر نه به عنوان يک وسيله لوکس و اشرافي، بلکه بعنوان يکي از تجهيزات استاندارد و ضروري ساختمان در اکثر خانه ها وجود دارد. دستگاههاي تهويه مطبوع از جوانب مختلفي تاثير زيادي در زندگي ما داشته است؛ اغلب ما آنقدر خوش شانس بودهايم که در خانهاي با يک سيستم خنک کننده زندگي کنيم. سيستمهاي سرمايش از گذشته تا امروز، تاثير بسزايي در سلامت و آسايش ما داشتهاند. بياييد تا نگاهي کلي به تکامل تدريجي اين دستگاهها بيندازيم.
قبل از وجود سيستمهاي تهويه مطبوع، منازل مسکوني بسيار گرم بودند. در گرماي تابستان، خانهها به اندازه حالا خنک و راحت نبودند. اهالي خانه معمولاً در محيط بيرون ميخوابيدند تا با وزش باد، اندکي خنک شوند؛ علي رغم اينکه پنجرهها تا حد ممکن باز ميماند تا هوا در خانه جريان پيدا کند، فضاي بسته خانهها، گرم و خفه بود. عرق کردن نيز امري متداول و حتمي بود.
الف- تاريخچه تهويه هوا با بادبزنهاي دستي شروع شد
در گذشته مردم راههاي محدودي براي خنک شدن داشتند. از مشهورترين آنها در تاريخ، بادبزنهاي دستي بودند. اولين پنکههاي برقي در اوايل سال 1900 در منازل آمريکاييها استفاده شد.
ب- دستگاه تهويه مطبوع در سال 1902 اختراع شد
دستگاه تهويه مطبوع مدرن توسط ويليام کرير (Willis Carrier) در سال 1902 اختراع شد و يک مهندس صنعت نساجي، استوارت کرامر اولين کسي بود که اصطلاح و عبارت “تهويه مطبوع” را در سال 1906 عنوان کرد. اولين دستگاه تهويه در سال 1914 در منازل مسکوني نصب گرديد. اين دستگاهها در حدود 2 متر ارتفاع، 1.8 متر عرض و 6 متر عمق داشتند. به همين دليل اين دستگاهها فقط در خانههاي بزرگ که محدوديت فضا نداشتند نصب ميشد. همچنين بدليل قيمت بسيار بالاي آن، تنها افراد بسيار پولدار قادر به تهيه آنها بودند. اين سيستمها در آن زمان مبلغي بين 10 هزار دلار تا 50 هزار دلار قيمت داشتند، که تقريباً معادل با 120 هزار دلار تا 600 هزار دلار امروزي است!
ج- اولين اتاقک دستگاه تهويه مطبوع در سال 1931 اختراع شد
در سال 1931 H.H Schultz و J.Q Sherman اولين نفراتي بودند که يک اتاقک دستگاه تهويه را اختراع کردند. دستگاه همانند يک اتاقک مدرن امروزي بر روي لبههاي پنجره قرار ميگرفت. اين دستگاه نيز بسيار گران بود. هزينه ساخت برند کرايسلر اين سيستم در سال 1934، در حدود 416 دلار بود. با توجه به اينکه نرخ دستمزد يک کارگر در آن زمان، حدود نيم دلار در ساعت بود، ساخت يک اتاقک تهويه نزديک به 650 ساعت زمان ميبرد.
د- در سال 1970 سيستم تهويه هوا وارد اکثر خانههاي آمريکاييها شد
بعد از جنگ جهاني دوم، داشتن يک سيستم تهويه مطبوع خانگي نوعي پرستيژ و کلاس اجتماعي به حساب ميآمد. نوع پنجرهاي اين دستگاهها جزء کالاهاي پرسودي بود که تا سال 1953 حدود يک ميليون از آنها به فروش رسيد. از سال 1970 به بعد دستگاههاي مرکزي تهويه مطبوع که با گاز فرئون (R12) کار ميکرد، وارد اکثر خانههاي آمريکاييها شد.
تکامل تهويه مطبوع در دنيا
ه- توسعه تدريجي دستگاههاي تهويه مطبوع
دستگاههاي تهويه مطبوع که در منازل مسکوني استفاده ميشود، طي 100 سال گذشته راهي طولاني پيمودهاند. سيستمهاي اوليه بسيار پر سر و صدا، فاقد بهرهوري لازم و در اجرا پر هزينه بودند. امروزه توليدکنندگان سيستمهاي تهويه مطبوع گامهاي بزرگي در راستاي توسعه اين تکنولوژي برداشتهاند. همچنين دستگاههاي تهويه مطبوع امروزي سازگار با محيط زيست نيز شدهاند؛ نکتهاي که در گذشته کلا مورد توجه نبود. در گذشته گاز فرئون مورد استفاده قرار ميگرفت که يکي ازعوامل تخريب لايه اوزن بود. گاز R-22 نيز پس از مدتي منسوخ شد و امروزه گاز R401A گاز استاندارد و دوستدار محيط زيست به شمار ميآيد.
و- اختلاف قيمت
بعد از گذشت سالها، دستگاههاي تهويه، براي اکثر افراد قابل دستيابي شده است. امروزه 80% خانهها يک سيستم تهويه مطبوع دارند. علاوه بر اين، اين دستگاهها معماري ساختمانها را نيز دستخوش تغيير کرده است. وجود ساختمانهايي بدون پنجره و خانههايي بدون حياط و پاسيو از جمله اين تغييرات اند.
ز- نکتهاي خنده دار در رابطه با توسعه دستگاههاي تهويه مطبوع
شايد تعجب کنيد، ولي دستگاههاي تهويه مطبوع فقط باعث ايجاد آسايش و راحتي مردم نشدهاند، بلکه تعداد مرگ و ميرهاي ناشي از گرما، نيز کاهش قابل توجهاي داشته است. تعداد مرگهاي بر اثر گرما در بين سالهاي 1960 تا 2004 تقريبا 80% کمتر از ساهاي 1900 تا 1959 بوده است.
منبع : آرسام